दुनियाँ चकित पार्ने देश : ३ घण्टामा संविधान, ठट्टैठट्टामा राज्य सञ्चालन

काठमाडौं , कार्तिक १७ गते  । एउटा यस्तो पनि देश छ जहाँ जुनसुकै काम पनि ठट्टै ठट्टमा गरिन्छ । झण्डै २३ वर्ष अघिदेखि सञ्चालनमा आएको एउटा यस्तो मुलुकमा कुनैपनि नेताहरु र राष्ट्रप्रमुखले पनि गम्भीर भएर कुनै पनि निर्णय गर्ने गरेका छैनन् । झण्डै सात हजार बासिन्दा रहेको सो मुलुकमा एक हजार भन्दा बढी कलाकार रहेका छन् ।

उज़ुपियाइसमा सोवियत संघको आर्किटेक्चर पनि देख्न पाईन्छ र यस्तै रमाईला कलाकारहरु पनि देख्न सकिन्छ । १९९० को दशकमा सोवियत संघको विघटनपछि त्यस्ता तमाम नायकहरुको मूर्ति त हटाईयो तर, उनीहरुको प्रवृत्तिको कलाकारहरुको भने खाँचो रहेको पाईँदैन ।

यो मुलुकको सुरुवात सन् १९९५ को अप्रिल १ तारिकबाट सुरु भएको थियो । त्यसको दुई वर्ष पछि सन् १९९७ सालमा यो मुलुक स्वतन्त्र घोषणा गरिएको थियो । यो मुलुकलाई विश्वले भने अझै पनि स्वतन्त्र मुलुकको रुपमा मानेको छैन । उज़ुपियाइसलाई कलाकारहरुले लिथुआनियाबाट अलग गर्दै एक स्वतन्त्र गणराज्य घोषित गरिदिएका थिए । अरु देशले यसलाई स्वतन्त्र नमानेको भएपनि यसलाई स्वतन्त्रमान्नेको हौसलाको अगाडि अरु कसैको पनि केही लागेको छैन ।

आज लिथुआनियाको राजधानी विलिनियसमा बहुत मानिस उज़ुपियाइसको अस्तित्वको प्रशंसा गर्दैगरेको भेटिन्छ । यो देशले आफ्नो छुट्टै पासपोर्टको व्यवस्था समेत गरेको छ । यो देशमा आउनको लागि एउटा नदीको सीमाना छ । सोही सीमानाको रुपमा रहेको पुलमा नै पासपोर्ट वितरण गरिन्छ । यो देशको संविधान  आज कैयौं भाषामा अनुवाद भएको छ ।

देशको झण्डा पनि उस्तै भिन्न

उज़ुपियाइसका विदेश मन्त्री टोमास सेपाइटियास पनि यो देशको संस्थापक सदस्यहरु मध्ये एक हुन् । टोमास भन्छन् कि उनको देशको जन्म ग्रीकका दार्शनिक अरस्तुको सोचमा आधारित रहेको छ । टोमास भन्छन् कि, 'हामी एक यस्तो सानो देश बनाउन चाहन्थ्यौं । जसमा ५ हजार भन्दा बढी मानिस नहोस् । यसको कारण यो हो कि धेरै मानिस भयो भने आफ्ना जनताहरुको अनुहार दिमागमा याद हुँदैन । यो देशमा कुनै पनि जनताले अर्का नागरिक प्रति बेईमानी र बेवकुफी गर्न नपाउने व्यवस्था गरिएको छ ।'

उज़ुपियाइसको झण्डामा एक पवित्र हात बनाईएको छ । जसको बीचमा प्वाल पारिएको छ । यसको तात्पर्य यो हो कि यो कसैको पनि घुस लिँदैन । उज़ुपियाइसका पर्यटन मन्त्री केस्टास ल्यूकोस्किनास भन्छन्, "यो झण्डाको तात्पर्य यो हो कि हाम्रो साथमा लुकाउने कुरा केही पनि छैन ।"

विदेशमन्त्री टोमास भन्छन् । 'पुल पार गर्ने वित्तिकै तपाई सबै आफैंसँग मिल्नुहुनेछ । तपाईँको यहाँ कुनैपनि सामाजिक जिम्मेवारी हुने छैन र यहाँ कोही पनि तनाव र दबाब रहने छैन । यहाँ तपाई पागल जस्तै गरी हिँड्न पनि सक्नुहुनेछ र जसरी खुशी हुन चाहनु हुन्छ त्यसैगरी खुशी हुन सक्नुहुनेछ ।'

यो मुलुक २० औं शताब्दीमा सोवियत संघको हिस्सा थियो । यो क्षेत्रको हालत त्यतिबेलासम्म एकदमै नाजुक रहेको थियो । यो एकदमै खतरनाक ठाउँ मानिन्थ्यो । यहाँको एउटा मशहूर सडक उज़ुपियाइस स्ट्रीटलाई स्ट्रीट अफ डेथ भनिन्थ्यो । मुहल्लाको यहूदी स्वतन्त्रताको अलग पहिचान मिलेको थियो । दोस्रो विश्वयुद्धको दौरानमा यहूदिहरुलाइ  जर्मन सेनाहरुले मारिदिएका थिए । त्यसको कलाकृति आज पनि यो देशका केही भित्ताहरुमा देख्न सकिन्छ ।

३ घण्टामा लेखिएको थियो संविधान

१९९७ सालमा उज़ुपियाइसलार्इ स्वतन्त्र घोषणा गरिएपछि १९९७ सालमा त्यहाँ नयाँ संविधान लेखिएको थियो । विदेशमन्त्री टोमास र राष्ट्रपति रोमनले मिलेर ३ घण्टामा सो संविधान लेखेका थिए । सो समय राष्ट्रपति रोमनको घरमा तातो पानी नभएकोले उनी टोमसको घरमा आएका थिए । उनीहरुले त्यसैले संविधानमा नै सबैलाई तातो पानीले नुहाउन पाउने व्यवस्था गरिदिए ।

टोमस भन्छन् 'जब रोमनले तातो पानीले नुहाए त्यसपछि नयाँ देशको स्वतन्त्रताको विषयमा सोच आयो । त्यहीँ बसेर उनीहरुले ३ घण्टामा संविधान लेखे । सो संविधानमा अहिले ४१ धाराहरु रहेका छन् । यो संविधानमा सबैलाई मृत्युको अधिकार दिईएको छ । तर यो जवरजस्ती भने हुनु हुँदैन । सबैको कुनै कुरा सम्झने अधिकार छ भने नसम्झनेको पनि अधिकार छ ।

यो संविधानमा जनावरको पनि अधिकारको विषयमा उल्लेख गरिएकोछ । जस्तै, कुकुरको यो हक छ कि उ कुकुर नै बनिरहोस् । उसले विरालोसँग जवर्जस्ती भने गर्न सक्दैन । कुकुर र विरालोले पनि मालिकलाई समस्या परेको समयमा सहयोग गर्नै पर्छ ।

यो देशको मन्त्रिपरिषद्को बैठक कुनै क्याफेमा बस्ने गर्दछ भने जो धेरै चर्चित छ उनी सो मुलुकको मन्त्री बन्न सक्छन् । २१ सालदेखि यस्तै रमाईलै रमाईलोका बीच चलिरहेको सो मुलुक चलिरहेको छ ।

- एजेन्सीको सहयोगमा , हाम्रा क़ुराबाट